Những người làm công tác văn hoá ở xã vùng sâu Châu Lý, Quỳ Hợp (Nghệ An) thường ngồi bên nhau trao đổi chuyện “lo cái vui” cho bản, cho mường. Họ vẫn nói “mình chưa làm được nhiều cho dân bản...”, nhưng tôi đọc thấy trong mắt họ lấp lánh niềm vui. Anh Cao Ngọc Tân, cựu uỷ viên văn hoá xã Châu Lý nhớ lại những ngày cách đây 10 năm. Buổi ấy lớp thanh niên trẻ bắt đầu làm quen với quả bóng, cả huấn luyện viên lẫn cầu thủ đều chưa biết luật. Chưa có tivi, chỉ nghe đài radio tường thuật 11 người mỗi bên thì chia đội hình ra như thế mà đá. Mỗi đội trừ thủ môn còn lại 10 cầu thủ vừa đá hậu vệ vừa tiền đạo! Bóng về phía nào là 20 “anh” ùa theo phía đó, chạy! Đá theo quy định “khi nào mệt thì thôi !”. Cái sân cỏ ở bản Na Lạn chiều nào cũng rộn tiếng cười, các mẹ, các chị cũng ùa ra sân cổ vũ... Thời gian thoi đưa, chứng kiến bao khởi sắc của bản làng. Lớp cầu thủ bỡ ngỡ ngày ấy của môn thể thao vua, giờ đây họ là hạt nhân nòng cốt của phong trào thể thao xóm bản. Bóng đá, bóng chuyền không còn xa lạ với người già, người trẻ. Xã có 15 xóm bản thì có đến 9 sân bóng đá, 17 sân bóng chuyền. Những dịp vui, đội “có vợ” và đội “chưa vợ” lại ra sân so tài, giải thưởng là một vò rượu cần, để tất cả cùng uống, cùng vui...
Phong trào thể thao cứ thế đi lên. Không tổ chức giải cấp xã thì phụ lòng bà con dân bản, mà tổ chức thì không có tiền trang trải bởi ngân sách xã quá hạn hẹp. “Cái khó ló cái khôn” anh em văn hoá xã và các đoàn thể cùng quyết tâm tổ chức giải với phương châm: Xã trích ít tiền lo giải thưởng, còn Ban Tổ chức tự lo bữa ăn bồi dưỡng sau trận đấu. Nhờ cách làm này mà hơn mười năm nay giải bóng đá, bóng chuyền, liên hoan văn nghệ mừng Đảng-mừng Xuân xã Châu Lý cứ “đến hẹn lại lên”. Cứ sáng mồng ba Tết Nguyên đán là khai hội, tối mồng năm Tết là liên hoan văn nghệ, bế mạc trao giải và vui rượu cần. Trai bản không còn say rượu xuân tuý luý như trước đây, bởi không là cầu thủ thì cũng phải tỉnh táo để mà cổ vũ cho đội nhà, tệ cờ bạc cũng nhờ đó mà không còn.
Anh Vi Văn Phú kể về lễ hội văn hoá thể thao các dân tộc xã Châu Lý được tổ chức thời gian qua. Là một trong 2 xã (Nghĩa Xuân và Châu Lý) được huyện chọn chỉ đạo tổ chức mô hình lễ hội. Các hoạt động hội trại, thi ẩm thực, liên hoan văn nghệ và các hoạt động thể thao, đặc biệt là phần mít tinh, diễu hành, đồng diễn thể dục... Lại động đến nỗi lo kinh phí? Thường vụ xã chỉ đạo: phải làm thật tốt xứng với lòng tin của huyện và mong đợi của bà con, nhưng phải... tiết kiệm. Tất cả cán bộ trong Đảng uỷ, UBND xã đều vào cuộc chia nhau phần việc các tiểu ban... Mỗi bản được hỗ trợ 50.000 đồng (chi phí làm trại và 1 mâm ẩm thực) còn anh em cán bộ xã thì “ăn cơm nhà-làm lễ hội”. Hàng ngàn người dân trong toàn xã cùng bà con các xã Châu Quang, Châu Thái, Bắc Sơn, Nam Sơn cùng về vui hội. 16 trại được dựng lên, sân vận động trung tâm xã rợp cờ hoa và rực tươi sắc màu thổ cẩm. 60 tiết mục luyện tập công phu được công diễn. Cây đu, cây còn được dựng lên; các hoạt động kéo co, bắn nỏ, bóng chuyền, đi cà kheo ... diễn ra suốt 2 ngày 2 đêm lễ hội .
Một điều ghi nhận là suốt thời gian lễ hội không một người say rượu, không hề có vụ việc gây gổ đánh nhau, mất cắp... Và 3.700.000 đồng-là tổng kinh phí mà ngân sách địa phương chi cho lễ hội tất tật từ dựng cây đu, làm sân khấu đến mua giấy màu, dây điện, giải thưởng...
Trong câu chuyện của những người làm công tác văn hoá xã vùng sâu Châu Lý, tôi cảm nhận họ cứ đau đáu nỗi niềm: làm sao lo cho mường-cho bản được nhiều hơn. Vượt lên những khó khăn của gia đình, của địa phương, sự tâm huyết và nỗ lực của họ đang góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hoá nơi bản làng miền Tây xứ Nghệ.
Bài và ảnh: Cao Duy Thái |